Realismo Sonoro / Wave #3 Sonido Enero 2021

La Obsidiana y el Mar

Noe Martínez

00:00 00:00
1

La Obsidiana y el Mar

Ilustrisimo Tlakatl Nuño de Guzman.
tekitli de la rovincia del Pánuco
Ce tekitli de la audiencia de la Nueva España.
Presente.

Inka cuali ta Nuño sempa nakaltiztok pa yaya xihuitl ke na.
Ti piajki moixtlapaltitok pa kochistli mokuapolojtok seyok nememilistli,
kampa tech tzeka pa kochis tzenpayok nahui imani kuatzatzik ixi nenemin yolik pa altepetl Mexico.

¡Keniki ti asiko pa kakahuatik ke na kia inka ni mi ximatic!
Keniki titztok tlan ke na nipixki tlapantili pa na iselti.
Ta tech panoka.
Ta tzempa, inka tlakuanotztli.
Nitztok hualistik tlalnemiki ne Panuco.
Ta ti moitzkitakpa pa tlankoch tentik ua yayauik
tlakame ne Coxcatlan,
ne Huichihuayan ne Tampamolon.
Tiyasok tich yayahualki nochi tlakayo.

Ni kiximati;
Ti pia xoloxayakatl ti mikti koli i koli
tata ni kolitata i koli i koli no ta tata.
Tixtoya ce xihuitl tekiti Panuco.
Cempoali uan ce cenzontle mokuapolojken pa ni xihuitl, itstouan pa Cuba
pa Haiti
pa Antillas
Inka kema tlatlani tlaki onkac moki ikti na itztoki tzimolte ueiatl inka teno nochipapamapa, seli tekipanojken.

Tech tocalhui ni tokalika hasta Michoacan uakakiampa na ce chachapali.
Tech kilhuike ti teteki miyac tlakame nepa Tzintzuntzan.
Inka ni mati. Ni tlapaki.
Keniki ti mati, ce kentzin kelnamiki paloua kema ce poloua anehuatzin.
Nochi kimaken.

Ni mi kiximati Nuño
kiampaya axkanilistli te ualaken,
yeuaya ti kamaltik,
miyakin mi tzitlan pa pantalla,
miyakin mitz kalki pa miyac mauistik electrónicos,
Machili miyac uei eltok kipia makuali poualxiulilistli
¿Nelvtikia tzempa nakaltiztok ke tlamianti?
Pa tlalketa. Inka

Ke yaya tlanekistli inka ni ximatic nepan tla mikini ni tlakayo. Nika ti itztok.
Ya timati tiztos cuitlapa Cortez pa ke inka akii kitak mo chingaderas.Ama yoloua, yeuaja ce chikome tonali, nochipa axkanilistli tiztok ti miyac hueltok,
unkak kentsi ne ta pa nochi kestla.

Pa tlacame ma tlalken tlamanti.
Ce pampa, kikuapoloken i tlalnamiki kema ki kake.
Nochi ni matin
tlatani Nuño nochipa ti mo iximatin
ni mitz kiximatke
quema xihuitl ti mi kipanti kematzi kema kochistli
ijuanten ti mitz temoa ti kuaranki ixiti inka ki mati conke tlan kilkaua timokaki.
Inka kualitli ne ta,
nochi kuali pa touanten.

____________________________________________________________

Ilustrísimo señor Nuño de Guzmán.
Gobernador de la provincia del Pánuco
Primer presidente de la Audiencia de la Nueva España.
PRESENTE.

Lo peor de ti Nuño es que reencarnaste en la misma época que yo.
Te tuviste que atravesar en el sueño extraviado de otras vidas,
En el que me acorrarló para dormir después de cuatro horas de gritos y pasos lentos en la ciudad de México.

¡Como llegaste hasta ese rincón que yo mismo no conozco!
Como estas en la región que yo tenía que descubrir en mi soledad. Te me adelantaste.
Eres otra vez, intruso.

Estoy seguro de te acuerdas del Pánuco.
Te reflejaste en los dientes afilados y negros
de los señores de Coxcatlan, de Hutzihuayan de Tampamolon
Después les ennegreciste todo el cuerpo.

Te me adelantaste.
Te reconozco;
Tienes el gesto con el que mataste al abuelo del padre del abuelo del abuelo del padre del abuelo del padre del abuelo del abuelo del padre de mi padre.

Duraste un año gobernando el Pánuco.
Veinte mil se extraviaron en ese año,
Estuvieron en Cuba, en Haití y en las Antillas.
Nunca se preguntaron qué pasó después de estar en la panza del monstruo del mar no había tiempo para ello,
solo trabajaron.

Me seguiste y te seguí hasta Michoacán, en ese entonces era una olla.
Me entere que desmembraste a varios hombres en Tzintzuntzán.
No supe más. Me quebré.
Y como ya lo sabes, una fracción de memoria se pierde cuando uno pierde la utilidad.
Todos lo saben.

Te reconozco Nuño
En este tiempo coincidimos,
Hace unas horas hablaste,
miles te ven por pantallas,
miles te escuchan por los milagros electrónicos,
Te sientes más omnipresente que hace cinco siglos.

¿De veras crees que reencarnamos en objetos?
Para pesar tuyo.
No
Con la misma voluntad que no reconoció los limites mortales ni del cuerpo. Aquí estas.
Supiste estar en la espalda de Cortés para que nadie viera tus chingaderas.
Hoy, ayer, hace una semana, hace un tiempo te has estado multiplicando,
Hay partes de ti por todos lados, en hombres que han decidió ser cosas.
Y por eso, pierden memoria cuando han dejado de ser útiles.
Todos lo sabemos.

La cuestión Nuño, es que en este tiempo ya nos conocemos
Ya te conocemos
Durante años nos hemos encontrado de vez en cuando en sueños
Algunos te hemos buscado y nos encabronaba despertar y no saber en qué región del olvido te quedaste.
Lo peor de ti, es lo mejor para todos.

____________________________________________________________

Texto y voz Noe Martínez
Composición sonora de Alberto Rubi basado en registro de campo de Carlo Bonfiglioli.

Noe Martínez, La patría de las imágenes 10 (front and back), 2019-20; Chinese ink on amate paper, gelatin silver print, silver alloy; 86-1/2 x 45-1/4 inches; Courtesy of the artist and Llano Galería, Mexico City.

00:00 00:00
INFO